نوروز در حرم امام رضا آیینی به قدمت ۵۰۰ سال/ عیدی خدام و ایتام به روایت اسناد+عکس
تاریخ انتشار: ۳۰ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۳۶۷۹۸۸
به گزارش خبرنگار قرآن و فعالیتهای دینی خبرگزاری فارس ایرانیان قرنها است که با حضور در اماکن مقدس سال را تحویل میکنند و از این گذر سال جدید خود را بیمه میکنند. در واقع یک آیین باستانی با اسلام پیوند خورد و مردم از این رهگذر سال جدید را متبرک میکردند.
از جمله این اماکن حرم رضوی است، برگزاری مراسم عید نوروز خصوصاً تحویل سال نو از جمله مراسمهای کهن حرم نورانی امام رضا (ع) است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مراسم سلام متولی حرم رضوی در عهد قاجار، تصویری که طبق برخی روایات برای عید نوروز است
مراسمی با قدمت از عصر صفوی تاکنون به روایت اسناد
اما جشن نوروز خصوصاً تحویل سال نو از دوره صفویان دارای آداب و تشریفات خاصی شد و همه ساله بزرگان و رجال در کنار عموم عاشقان اهل بیت (ع) با برگزاری این تشریفات سال را تحویل و برگی تازه از زندگی را در سال جدید رقم میزدند.
البته قدمت جشن نوروز در حرم بیش از دوران صفویه است اما اسناد موجود برای این جشنها از دوران صفویه موجود است که به گواه این اسناد تعطیلی ایام نوروز از آن دوران مرسوم بوده و مکتبخانهها و برخی ادارات در این روزها تعطیل میشدند. همچنین در اسناد موجود در آستان قدس رضوی عید نوروز با عنوان عید شاهی یاد میشد و مبالغی برای عیدی و انعام خدام، همچنین تهیه لباس و کفش برای ایتام کنار گذاشته میشد.
سندی قدیمی برای عیدی خادمان و کشیکان حرم
در ادامه گوشهای از برخی دیگر از آیینهای نوروزی در حرم رضوی تقدیم میشود.
تنظیف حرم مطهر
حرم مطهر امام رضا (ع) از گذشته در این ایام مورد تنظیف قرار میگرفته تا گرد و غبار و آلودگی از صحن و سرای امام رئوف زدوده شود. در اسناد آستان قدس رضوی یک سند از سال ۱۳۰۷ شمسی وجود دارد که به تنظیف حرم به مناسبت شب عید نوروز اشاره دارد. در متن سند آمده است: حسب الامر مقرر شده است که «تنظیف قبل از نوروز معمول سالیانه بیوتات از نیم چهارشنبه غره شهر شوال شروع که در یکشنبه پنجم ختم گردد». این وظیفه معمولا طی یک برنامه ریزی مشخص برای کشیک های مختلف انجام می شده است.
رسیدگی به امور نیازمندان
حرم مطهر امام رضا (ع) در طول تاریخ به عنوان ملجأ و پناهگاهی برای مردم از سرزمینهای مختلف با فرهنگها و عقاید دیگر نیز مطرح بوده است. در میان اسناد موجود در آرشیو آستان قدس رضوی برخی به صورت مخارج تهیه لباس برای ایتام سادات در عید نوروز اشاره دارد. همچنین کمک به کودکان نیازمند و خرید لباس و کفش و شیرینی برای ساکنان جذامخانه و نواخانه رضوی از دیگر اقداماتی است که در اسناد به آنها اشاره شده است.
دستور خرید لباس و کفش برای کودکان در عید نوروز
نقاره زنی
از آیینهای که تا به حال در حرم مطهر رضوی رایج است نقاره زنی است. این آیین پیشینهای طولانی دارد و در دوره اسلامی همچنان حفظ شده است. ساکنان و زائران شهر مشهد شاهد هستند که هر بامداد با طلوع و هر شامگاه با غروب آفتاب همچنین در اعیاد خاص مذهبی و ملی مانند عید نوروز، زاد روز پیامبر(ص) و ائمه اطهار (ع) نقاره نوازی در محل نقارخانه حرم مطهر رضوی انجام می شود. در حقیقت نقاره زنی به آگاهی عموم رساندن واقعه ای مهم مذهبی سیاسی اجتماعی بوده است.
عیدی هدایا و خلعت بخشی
اهدای عیدی و پاداش به خادمان، فراشان و کارکنان حرم از دیگر آداب نوروزی حرم است که شامل مواجب نقدی و مزایای دیگری مانند لباس بوده است اما منسوبین و امرای کشوری، وجوهاتی از نذورات داخل حرم را برای تبرک و خلعتهای نوروزی دریافت میکردند. نخستین سندی که به دادن خلعت به خادمان آستان قدس رضوی اشاره دارد مربوط به سال ۱۰۱۶ قمری است که به مولانا امیرمحمد جعفری رضوی پیش نماز اهدا شده است.
حضور انبوه زائران و مجاوران برای تحویل سال نو در عهد قاجار
ملاقات و دیدار با امرا و حکمرانان
یکی از مراسمهایی که به طور معمول انجام میشده جلوس امراء و به خصوص رسیدن منسوبین بوده است. در اسناد مورد بررسی پرداخت هزینه جلوس رکن الدوله حکمران خراسان و تولیت آستان قدس نشان میدهد که در این خصوص مراسمی خاص برگزار و پذیرایی نیز انجام میشده است.
کارتهای تبریک
از جمله اسناد بسیار جالب که در مدیریت اسناد استان قدس رضوی نگهداری میشود مجموعهای از کارت پستالها با طرحها و موضوعات مختلف است. کارتهایی که برای آصفالسلطنه برای احوال پرسی و تبریک نوروز ارسال شدهاند دو نمونه بسیار جالب از این مجموعه است.
آیین استقبال از بهار در حرم رضوی
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: نوروز حرم رضوی امام رضا ایران حرم امام رضا نوروز در حرم امام رضا عید سلطانی سال تحویل در حرم تحویل سال نو در حرم آستان قدس رضوی عید نوروز حرم رضوی حرم مطهر امام رضا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۳۶۷۹۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شیرینیها و شگفتیهای کودکان به روایت یک دیدار
به گزارش «مبلغ»، استاد شهید مرتضی مطهری در کتاب داستان راستان درباره فلسفه نوشته شدن کتاب توحید مفضل که نام دیگر آن دانستنی های شگفت انگیز خلقت است، می نویسد: یک روز «مُفضل بن عُمر جُعفی» از پیروان امام صادق (ع) در مسجد النبی دید که سر و کله شخصی به نام « ابن ابی العوجاء» پیدا شد که به مادیگرایی و بی دینی معروف بود.
در کنار حرم رسول خدا (ص) با دوستانش به گفت و گو نشست و گفت که هنوز نتوانسته معمای شخصیت پیامبر (ص) را حل کند و اعتقاد خود را مبنی بر این که تدبیر و تقدیری در عالم خلقت در کار نیست بیان کرد و مفضل با شنیدن این اهانت ها طاقت نیاورد و او را دشمن خدا خواند و با عصبانیت با او سخن گفت.
ابن ابی العوجاء که مفضل را نمی شناخت، به او گفت اگر از متکلمین هستی، بیا روی اصول و مبانی کلامی با هم بحث کنیم و اگر واقعا دلائل قوی داشته باشی ما از تو پیروی می کنیم و اگر از یاران جعفر بن محمد هستی، بدان که او با ما این گونه سخن نمی گوید. چون او هرگز با ما تندی نمی کند و عصبانی نمی شود. بلکه سخنان ما را با کمال بردباری و متانت گوش می کند و آنگاه با جمله هایی کوتاه و پر مغز خود، چنان راه را بر ما می بندد که قدرت فرار از ما سلب می شود.
روایت یک دیدار و گفت وگو
مفضل به خانه امام صادق (ع) رفت و موضوع را بیان کرد و اینگونه شد که امام ششم در آن دیدار، سلسله دروس توحیدی را در چهار بخش برای او بیان کرد تا در مقابل افراد بی دین بتواند با استدلال پاسخ دهد. حاصل این دیدار مفضل طی چهار روز از صبح تا ظهر، کتابی شد به نام «توحید مفضل» که از جامع ترین بیان ها در حکمت آفرینش است.
عبرت بگیر از وضعیت کودک
امام صادق پس از بیان نکاتی درباره توحید، به آفرینش انسان و شگفتی های کودکان اشاره کرد و فرمود: اگر فرزند، دانا و عاقل متولد می شد، هر آینه دنیا در نظرش بسیار غریب می نمود و حیران می ماند. چون هر چیزی را که می دید، نمی دانست و بر او مسائل عجیب و غریبی از اختلاف شکل های جهان و پرندگان و چهار پایان و غیر آنها و ساعت به ساعت و روز به روز وارد می شد که مانند آنها را مشاهده نکرده بود.
وضعیت نادانی کودک
امام صادق در ادامه به مفضل فرمود: عبرت بگیر برای این وضعیت کودک، از حال کسی که او را اسیر کنند و از شهری به شهری برند و او عاقل باشد مانند فردی حیران که وحشت می کند، با آن که اوضاع شبیه به آنها را بسیار دیده است و کسی را که در کودکی و نادانی اسیر کنند سخن و ادب زودتر می آموزد از کسی که در دانائی و بزرگی او را اسیر کنند. اگر انسان عاقل متولد می شد، خواری در خود می دید. چون متوجه می شد که نمی تواند راه برود و دیگران او را بر دوش می گیرند و در گهواره می خوابانند و بر رویش پتو می اندازند.
شیرینی های کودکانه
آن حضرت همچنین فرمود: اگر نوزاد به صورت انسانی دانا و کامل متولد می شد، آن شیرینی کودکانه را نداشت و لذا اول که به دنیا می آید، نادان و غافل است از آنچه اهل دنیا در آن هستند و اشیاء را ملاقات می کند با ذهن ضعیفی و معرفت ناقص و روز به روز اندک اندک در دیدن هر چیز و ورود هر حال معرفتش زیاد می شود، و به امور غریبه الفت می گیرد و بر احوال مختلف معتاد می شود و به تدریج از حد تأمل و حیرت به مرتبه ای می رسد که به عقل خود تصرّف و تدبیر و چاره امور معاش خود می کند و عبرت می گیرد از احوالی که مشاهده می نماید و به سهو و غفلت مبتلا گردد و به طاعت و معصیت مکلّف می شود.
لذت تربیت کودکان
امام صادق (ع) به مفضل فرمود: اگر نوزاد در حین ولادت عقلش کامل و اعضایش قوی می بود و در کار خود استقلال داشت، حلاوت تربیت اولاد از بین می رفت و مصلحتی که پدر و مادر برای تربیت فرزندان درنظر می گرفتند، محقق نمی شد و بدان حکمتی در این تربیت است که بعد از احتیاج پدر و مادر به تربیت، اینگونه می شد که پدران و فرزندان به یکدیگر الفت نمی گرفتند. زیرا فرزندان از تربیت و محافظت پدر و مادر بی نیاز می بودند. پس در همان ساعت که از مادر متولد می شدند از ایشان جدا می شدند و دیگر کسی پدر و مادر خود را نمی شناخت.
گریه کردن کودکان
گریه کردن کودکان نیز حکمت هایی دارد که امام صادق (ع) به شاگرد خود املا کرده و فرمود: در مغز نوزاد رطوبتی وجود دارد که اگر بماند، دردهای بسیاری مانند نابینایی را ایجاد می کند. پس گریه نوزاد، این رطوبت را از سرش خارج می کند و باعث صحّت بدن و سلامتی چشم هایش می شود. پس اگر نوزاد گریه می کند و پدر و مادر از این منافع آگاهی ندارند و لذا تلاش می کنند تا کودک را ساکت کنند درحالی که نمی دانند گریه برای او بهتر است.
آب دهان کودکان
نکته دیگری که امام صادق (ع) به حکمت آن اشاره کردند، سرازیر شدن آب دهان نوزاد بود که فرمود: آبی که از دهان اطفال جاری می شود و اکثر اوقات سبب دفع رطوبتی می گردد که در ابدان ایشان بماند، هر آینه احداث دردهای عظیم در ایشان نماید. چنانچه می بینی کسی را که رطوبت بر او غالب می شود یا دیوانه ی شود یا به فلج و بیماری هایی دیگر مبتلا می شود. پس خداوند علیم در کودکی مقرر گردانیده که این رطوبت از دهان ایشان دفع شود تا موجب صحت ایشان در بزرگی گردد و خدا بر انسان ها تفضّل کرده تا به حکمت آنچه جاهل هستند، لطف کرده و اگر انسان ها نعمت های الهی را بشناسند، هر آینه به تفکّر مشغول شوند.
این طبیعتی که شما می گوئید...
اینجا بود که مفضل گفت گروهی این موارد را یک مساله طبیعی می دانند و امام صادق (ع) فرمود: از آنان بپرس آیا این طبیعتی که شما می گوئید، علم و قدرت بر این کارها دارد یا نه. پس اگر بگویند که علم و قدرت دارد، پس به خدا قائل شده اند ولی نامش را طبیعت گذاشته اند. چون معلوم است طبیعت را شعور و اراده ای نیست و اگر بگویند که طبیعت دارای علم و اراده نیست، پس معلوم است که این افعال محکم و با اتقان از طبیعت بی شعور صادر نمی شود. پس همانگونه که می دانی خدا همه چیز را با اسباب جاری کند و افراد جاهل بر این اسباب نظر افکنده اند و از مسبب الاسباب غافل شده اند.
کتاب توحید مفضل
کتاب توحید مفضل با ترجمه های گوناگونی منتشر شده و ترجمه های جدید نسبت به سایر ترجمه ها برای نوجوانان مناسب است. برخی هم این کتاب را به زبان کودکانه نوشته اند. در این کتاب مباحثی همچون حکمت آفرینش هر یک از اعضای بدن، چگونگی هضم غذا، شرافت انسان به سایر موجودات، حواس پنج گانه در انسان، ساختمان دل، فواید فراموشی، منافع حیا، شگفتی های حیوانات و طبیعت و همچنین در حکمت وجود ناملایمات و مصیبت ها مطالب متنوعی بیان شده است.